Bugün insanın en yegâne derdi, anlaşılmamak. Kulaklarla değil de yürekle işitilmemek. Hâlbuki iletişim, sesin işitilmesinden daha çok sözün değer görmesinde hayat buluyor.

Can Kazaz’ın Kendi Hâlimde parçasında, en meşhur iletişim özrümüzün özetini buldum: “Duymaz sağır, uydur bağır!” Bu dört kelime, işitmeyi istemediğimizde nasıl da kolayca sağırlığı tercih ettiğimizi kısa ve öz bir biçimde anlatıyor. Ya da boğazımızı patlatırcasına konuştuğumuzu zannederken; aslında sesimizi kendimize bile duyuramadığımızı. Diğerleri tarafından işitilmek için daha yüksek sesle bağırışımızı. Başkalarını sağırlıkla suçlarken kendine yabancılaşan garipliğimizi. Mücadele ediyorum derken, mecalsiz kalıp oturduğumuz yerden kalkamayışımızı. Alametifarikamız olan idealizmi, sıkıcı bir dinginliğe tercih edişimizi. “Düşmüş olsam kaldırırlardı; demek ki düşmemişim.” cümlelerinde kendini bulan terk edilişimizi. Dost kelimesinin anlamını hem madden hem de manen kaybederken, dost bildiklerimizin cenaze namazını bile kılmak istemeyişimizi. Güvenli bağlandıklarımızdan bile güvensizlikle kopabildiğimizi. Büyük bir kalabalığa koro hâlinde şarkı söylediğimizi sanırken yanan ışıklarla sahnede yapayalnız ve mikrofonsuz olduğumuzu fark edişimizi. Konuşsak da anlaşılamayacağımız ortamlarda, kelimelerimizi birer birer yutuşumuzu.

Duymanın Ötesinde “Duyabilmek”

Keşke işitmek, kaynakla alıcı arasındaki mesafe ile doğru orantılı olsaydı. Kaynağın ses kalitesine, mikrofonun özelliğine, alıcının titreşim kabiliyetine bağlı olmasaydı duyabilme ve duyurabilme potansiyelimiz. O zaman bu kadar acıtmazdı yüreğimizi bu teknik detaylar. Egoların cızırtısına kurban gitmezdi güzelim sözler, şarkılar. Ya da mikrofonlar çın çın çınlamazdı “Hayır ben bu sözlere, tavırlara aracı olmak istemiyorum.” dercesine. İşittirmeye çalışmadan konuşmayı, duymamacasına dinlemeyi aklımızdan bile geçirmezdik. Suyun şırıltısı kadar rahatlatıcı, rüzgârın uğultusu kadar ürpertici olabilmeyi becerebilseydik; bağırmadan konuşan Rabb’in, dayatmadan anlatan Resûl-i Ekrem’in inceliğini kavrayabilseydik; “kulakları var duymazlar” güruhunun sayıca çokluğu korkutmazdı bizi.

Anlaşılmanın ve Empatinin Gücü

O zaman, “İşittik ve itaat ettik.” tılsımının gücüyle sesimiz yerine, sözümüzü yükseltirdik. Yaşamak, yalnızlığımızın ikramiyesi olmaktan çıkardı belki de. Kendi kendine konuşmanın delilik değil, çaresizlik olduğunu bilmezdik hiç. Dondurulmuş kalplere his akıtmaya çabalamak yerine, en manalı cümlelerimize duvarların ses vermesini beklemezdik. Dinlenmedikçe susmazdık içimize. Sustukça kabarmazdı cümlelerimiz bir yanardağ gibi yüreğimizde. “Şefkatli sesler işitilmiyor nasılsa!” deyip merhametsizce davranmaz, yabancılaştığımız bir tonda buyurmazdık. Biriktirdiklerimizi konuşacağız diye, dinlemeyi unutmazdık.

Kısacası, insan kalırdık. İçinde bulunduğumuz her ilişki formatında diyaloğun hakkını verirdik. İletişimde, kulak-akıl-dil eksenine kalbimizi de eklerdik. O da yetmez, Peygamber Efendimiz gibi gözlerinin içine bakardık muhatabımızın. Kalpten kalbe giden görünmeyen yolları, böylece aşikâr ederdik. Anlaşılabilmenin nasıl özel bir nimet olduğunu idrak ederdik. Bu hazzı, başkalarına da yaşatabilmek için empati yeteneğimizi coştururduk. Anlaşmaktan daha mühim bir işteş fiil olmadığını, tüm eylemlerin, özde ondan geçtiğini kabullenirdik. Ve işteşliğin, anlaşılmanın en çok âşıklara yakıştığını da. Bu yüzden aşkın sesli harflerini çoğaltmak yerine, iki sessiz harfin kafiyesindeki uyum olurduk bile isteye.

Tıkalı Kulakların İlacı Sükûnet Olabilir Mi?

Eş sesli olamasak da sevdiceğimizle, eş anlamlı olmaya gayret ederdik. Farklı harflerle aynı amaç için yola çıktığımızı hatırlardık çatışma anlarımızda. Desibel aralığı olmazdı kulaklarımızın sevdiğimize karşı. Her ne tonda ve biçimde söylenirse söylensin, dediklerimiz bir kulaktan girip öteki kulaktan jet hızıyla çıkmazdı. Ya da önyargı ve geçmiş yaşanmışlıkların genellemeleriyle zıt anlamlar yüklemezdik işittiklerimize. Ruhlarımızla duyardık birbirimizi, sözlere hacet kalmazdı. Altyazılar, açıklama cümleleri, inandırmak için edilen yeminler yer almazdı lügatimizde. Söz, yerini göze bırakıp da “kal”, “hâl”e dönünce, “cezm”deki “kalkale”nin heybeti daha iyi anlaşılırdı. Değil mi ki kalkale, harfin sükûna ulaştığı anda aslında daha fazla ses bulması, vurguyu üzerinde toplamasıydı; tıkalı kulakların ilacı, belki de o sükûnetteki yankıydı.

Yürekle İşitebilmek

Yeter ki işitmek; yüreğiyle duymak, kulaklarının hakkını vermek istesin insan, kaynağıyla arasındaki tüm engelleri ortadan kaldırmak mümkün. Nasıl Rabbi, kullarıyla bambaşka yollarla iletişim kuruyor; onlara gözleriyle, kulaklarıyla, akıllarıyla, kalpleriyle türlü biçimde mesajını iletiyor; varlığını hatırlatıyor… Hem alıcı hem verici konumundaki insanın da iletişimde tek bir alternatifi yok. Yola çıkarken besmeleyi hangi makamda çektiği önemli sadece. Zira o ne konuşuyor ne işitiyor. Olsa olsa konuşturuluyor ve işittiriliyor!

Can You Hear My Voice?

Today, the most fundamental struggle of humanity is not being understood. It’s not being heard with the heart, but only with the ears. Yet, true communication finds its meaning not just in hearing a sound, but in valuing the words spoken.

In Can Kazaz’s song Kendi Hâlimde, I found a summary of our most common communication failure:
“The deaf won’t hear, just shout and make it up!”
These four words concisely and clearly express how we so easily choose deafness when we don’t want to listen. Or how, when we think we’re speaking loudly and clearly, we can’t even make ourselves heard—not even to ourselves.
It’s the shouting we do just to be heard by others.
The strangeness of becoming alien to ourselves while accusing others of being deaf.
Claiming we’re fighting while being too exhausted to even stand.
Trading in our hallmark idealism for a dull sense of calm.
The feeling of abandonment found in the words, “If I had truly fallen, they would’ve helped me up—so I guess I never fell.”
Losing the meaning of the word “friend” both materially and spiritually, and not even wanting to attend the funeral prayer of those we once called friends.
How even with those we are securely attached to, we can part with deep mistrust.
Realizing that while we think we’re singing in chorus to a crowd, we’re actually alone on stage, under bright lights, without a microphone.
In spaces where we know we won’t be understood no matter what we say, we swallow our words one by one.

Hearing Beyond Sound: “To Be Able to Hear”

If only hearing were directly proportional to the distance between the source and the receiver…
If only our potential to hear and to be heard didn’t depend on the quality of the source, the properties of the microphone, or the receiver’s sensitivity to vibrations. Then these technical details wouldn’t hurt so much.
Beautiful words and songs wouldn’t be lost to the static of egos.
Microphones wouldn’t screech as if to say, “I don’t want to carry these words or attitudes.”
We’d never even think of speaking without trying to make ourselves heard, or listening without truly wanting to hear.

If only we could be as soothing as the trickle of water and as stirring as the whisper of the wind…
If only we could grasp the subtlety of a Lord who speaks without shouting, of a Prophet who explains without forcing…
We wouldn’t be afraid of how many people belong to the group who “have ears but do not hear.”

The Power of Being Understood and of Empathy

Then, empowered by the magic of the phrase “We hear and we obey,”
we’d raise not our voice, but our words.
Perhaps life would no longer be a consolation prize for our loneliness.
We’d never mistake talking to ourselves for madness—it would simply be recognized as helplessness.
Instead of trying to pour feelings into frozen hearts, we wouldn’t wait for the walls to echo back our most meaningful sentences.
We wouldn’t fall silent just because we weren’t being listened to.
And when we did fall silent, our words wouldn’t build up like a volcano in our hearts.
We wouldn’t act mercilessly or speak in alienated tones just because we thought, “No one hears kind voices anyway.”
We wouldn’t forget how to listen just because we’ve saved up so many things to say.

In short, we would remain human.
We would do justice to dialogue in every form of relationship we’re in.
In communication, we’d add our hearts to the ear-mind-tongue axis.
And more than that—we’d look directly into the eyes of the person we’re speaking to, just like the Prophet did.
In doing so, we’d make visible the hidden paths that run from heart to heart.
We’d understand what a rare and beautiful blessing it is to be truly understood.
To let others feel that same joy, we’d awaken our capacity for empathy.
We’d accept that no reciprocal action is more important than understanding—that all other acts are rooted in it.
And that reciprocity, the essence of mutual understanding, suits lovers most of all.
So rather than increasing the vowels of love, we’d choose to be the harmony of two consonants in rhyme.

Can Stillness Be the Cure for Deaf Ears?

Even if we couldn’t be “homophones” with our beloved, we’d strive to be “synonyms.”
In times of conflict, we’d remember that we started this journey with different letters but the same purpose.
Our ears wouldn’t have a decibel limit when it came to our loved ones.
Whatever the tone or form, our words wouldn’t go in one ear and fly out the other.
And we wouldn’t attach opposite meanings to what we hear, distorted by prejudice or past experiences.
We’d hear each other with our souls, leaving no need for words.
No subtitles, no explanatory phrases, no oaths to prove our sincerity would exist in our dictionary.

When words give way to gaze, when speech turns into state—
then the true power of qalqala in jazm (Arabic phonetic rules) becomes apparent.
Isn’t qalqala the moment when a letter, upon reaching silence, resonates more deeply and draws the emphasis to itself?
Maybe the cure for deaf ears lies in the echo within that silence.

To Hear With the Heart

If only humans truly desired to hear with their hearts, to give their ears their due—
it would be possible to remove all the barriers between themselves and the source.

Just as the Creator communicates with His creation in many different ways—
sending messages through eyes, ears, minds, and hearts—reminding them of His presence…
So too, for us who are both receivers and transmitters, there is not just one path for communication.

The only thing that matters is in what spiritual state we begin our journey—just like reciting Basmala in a chosen tone.
Because it is not us who truly speak or hear.
At best, we are made to speak and made to hear.